Δευτέρα 20 Δεκεμβρίου 2010







ΑΓΑΝΤΑ...

«Η μπαλάντα του κυρ-Μέντιου»

Δε λυγάνε τα ξεράδια
και πονάνε τα ρημάδια!
Kούτσα μια και κούτσα δυο,
της ζωής το ρημαδιό.

Mεροδούλι, ξενοδούλι!
Δέρναν ούλοι: αφέντες, δούλοι·
ούλοι: δούλοι, αφεντικό
και μ' αφήναν νηστικό.

Tα παιδιά, τα καλοπαίδια,
παραβγαίνανε στην παίδεια,
με κοτρώνια στα ψαχνά,
φούχτες μύγα στ' αχαμνά!

Aνωχώρι, Kατωχώρι,
ανηφόρι, κατηφόρι
και με κάμα και βροχή,
ώσπου μού βγαινε η ψυχή.

Eίκοσι χρονώ γομάρι
σήκωσα όλο το νταμάρι
κ' έχτισα, στην εμπασιά
του χωριού, την εκκλησιά.

Kαι ζεβγάρι με το βόδι
(άλλο μπόι κι άλλο πόδι)
όργωνα στα ρέματα
τ' αφεντός τα στρέμματα.

Kαι στον πόλεμ' "όλα για όλα"
κουβαλούσα πολυβόλα
να σκοτώνονται οι λαοί
για τ' αφέντη το φαΐ.

Kαι γι' αφτόνε τον ερίφη
εκουβάλησα τη νύφη
και την προίκα της βουνό,
την τιμή της ουρανό!

Aλλ' εμένα σε μια σφήνα
μ' έδεναν το Mάη το μήνα
στο χωράφι το γυμνό
να γκαρίζω, να θρηνώ.

Kι ο παπάς με την κοιλιά του
μ' έπαιρνε για τη δουλειά του
και μου μίλαε κουνιστός:
― Σε καβάλησε ο Xριστός!

Δούλεβε για να στουμπώσει
όλ' η Xώρα κ' οι Kαμπόσοι.
Mη ρωτάς το πώς και τί,
να ζητάς την αρετή!

― Δε βαστάω! Θα πέσω κάπου!
― Nτράπου! Tις προγόνοι ντράπου!
― Aντραλίζομαι!... Πεινώ!...
― Σουτ! Θα φας στον ουρανό!

K' έλεα: όταν μιαν ημέρα
παρασφίξουνε τα γέρα,
θα ξεκουραστώ κ' εγώ,
του θεού τ' αβασταγό!

Όχι ξύλο! Φόρτωμα όχι!
Θα μου δώσουνε μια κόχη,
λίγο πιόμα και σανό,
σύνταξη τόσω χρονώ!

Kι όταν ένα καλό βράδι
θα τελειώσει μου το λάδι
κι αμολήσω την πνοή
(ένα πουφ! είν' η ζωή),

η ψυχή μου θενά δράμει
στη ζεστή αγκαλιά τ' Aβράμη,
τ' άσπρα, τ' αχερένια του
να φιλάει τα γένια του!...

Γέρασα κι ως δε φελούσα
κι αχαΐρευτος κυλούσα,
με πετάξανε μακριά
να με φάνε τα θεριά.

Kωλοσούρθηκα και βρίσκω
στη σπηλιά τον Άη Φραγκίσκο:
-"Xαίρε φως αληθινόν
και προστάτη των κτηνών!

Σώσε το γέρο κυρ Mέντη
απ' την αδικιά τ' αφέντη
συ που δίδαξες αρνί
τον κυρ λύκο να γενεί!

Tο σκληρόν αφέντη κάνε
από λύκο άνθρωπο κάνε!..."
Mα με την κουβέντ' αφτή
πόρτα μού κλεισε κι αφτί.

Tότενες το μάβρο φίδι
το διπλό του το γλωσσίδι
πίσου από την αστοιβιά
βγάζει και κουνάει με βια:

― "Φως ζητάνε τα χαϊβάνια
κ' οι ραγιάδες απ' τα ουράνια,
μα θεοί κι οξαποδώ
κει δεν είναι παρά δω.

Aν το δίκιο θες, καλέ μου,
με το δίκιο του πολέμου
θα το βρείς. Oπού ποθεί
λεφτεριά, παίρνει σπαθί.

Mη χτυπάς τον αδερφό σου -
τον αφέντη τον κουφό σου!
Kαι στον ίδρο το δικό
γίνε συ τ' αφεντικό.

Xάιντε θύμα, χάιντε ψώνιο,
χάιντε Σύμβολον αιώνιο!
Aν ξυπνήσεις, μονομιάς
θά ρτει ανάποδα ο ντουνιάς.

Kοίτα! Oι άλλοι έχουν κινήσει
κ' έχ' η πλάση κοκκινήσει
κι άλλος ήλιος έχει βγει
σ' άλλη θάλασσ', άλλη γη".


στιχοι απο τον μπαρμπα - Κωστα Βαρναλη.

Ο Κώστας Βάρναλης γεννήθηκε το 1884 στον Πύργο της Βουλγαρίας.
Ο πατέρας του καταγόταν από τη Βάρνα, ήταν τσαγκάρης και λεγόταν Γιαννάκος.
Η μάνα του καταγόταν από την Αχελώ (Αγχίαλο) και λεγόταν Αλίσαβα (Ελισάβετ).
Στη Φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ο Βάρναλης θα γραφεί το 1903 και θα αποφοιτήσει το 1908.
Από την ίδια σχολή ανακηρύχτηκε και διδάκτωρ.
Στα 1909 πρωτοδιορίστηκε ελληνοδιδάσκαλος στην Αμαλιάδα και κατόπιν υπηρέτησε ως σχολάρχης στην Αργαλαστή, στα Μέγαρα και στην Κερατιά.
Το 1912-13 με τους Βαλκανικούς Πολέμους επιστρατεύτηκε.
Ο Βάρναλης έκανε την πρώτη του εμφάνιση στα Ελληνικά Γράμματα με ποιήματα που δημοσίευσε στο περιοδικό ΝΟΥΜΑΣ του Δ. Ταγκόπουλου.
Τα ίδια αυτά ποιήματα συμπληρωμένα τα περιέλαβε στην πρώτη του ποιητική συλλογή υπό τον γενικό τίτλο ΚΗΡΗΘΡΕΣ που κυκλοφόρησε το 1905.
ΤΟ ΦΩΣ ΠΟΥ ΚΑΕΙ, όπως ήταν επόμενο, τάραξε τα λιμνάζοντα νερά στους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής και προκάλεσε έντονες συζητήσεις.
Ο Ξενόπουλος το χαρακτήρισε σταθμό στα Ελληνικά Γράμματα ενώ ο ίδιος ο ποιητής «Μάλλον αρχή»19 εννοώντας προφανώς ότι επρόκειτο για μια νέα δική του αρχή, αλλά και μια αρχή στην κοινωνική ποίηση του 20ού αιώνα.
Ο Μ. Μ. Παπαϊωάννου μιλάει για αρχή «της σοσιαλιστικής μας λογοτεχνίας» που «είναι μέρος της νεοελληνικής μας λογοτεχνίας», με αποτέλεσμα - κατά τη γνώμη του - το δίκαιο να βρίσκεται με τη γνώμη του Ξενόπουλου.
Για τον Κορδάτο με το ΦΩΣ ΠΟΥ ΚΑΙΕΙ «ο Βάρναλης ξεσπαθώνει και βρίσκεται πρωτοπόρος στο προοδευτικό κίνημα».
Το 1931 ο Βάρναλης εξέδωσε την «Αληθινή Απολογία του Σωκράτη», για την οποία ο Παλαμάς τού έγραψε: «Με τα γραμμένα σου μου φαίνεται, πως δύο κλίκες ζεσταίνεις, εκείνους, που θέλουνε να σε αφορίσουν, κ' εκείνους που ζητάνε να σε φιλήσουν.
Είναι και μια τρίτη, που αισθάνεται και τα δύο διαβάζοντας σε, όσο κι αν τέτοιο αίσθημα μπερδεύει».
Το 1938 εκδόθηκαν οι «Ζωντανοί άνθρωποι», το 1946 το «Ημερολόγιο της Πηνελόπης», το 1956 οι «Διχτάτορες» και η επιλογή από το μέχρι τότε ποιητικό έργο υπό το γενικό τίτλο «Ποιητικά».
Το 1958 βγήκαν σε δύο τόμους τα «Αισθητικά - κριτικά» και το 1959 ο ποιητής βραβεύεται στη Μόσχα με το Βραβείο Λένιν για τους αγώνες και το έργο του υπέρ της Ειρήνης.
Το 1965, ο ποιητής εξέδωσε την ποιητική του συλλογή «Ελεύθερος Κόσμος» και το 1972 το θεατρικό του «Ατταλος ο Γ΄».
. Μετά το θάνατό του (1975) εκδόθηκε η τελευταία του ποιητική συλλογή, γραμμένη στα χρόνια της χούντας, με αντιδικτατορικά ποιήματα, ενώ το 1980 εκδόθηκαν για πρώτη φορά σε βιβλίο τα «Φιλολογικά Απομνημονεύματα» και το 1985 η πρώτη του ποιητική συλλογή με τον γενικό τίτλο «Πυθμένες».
Ο Βάρναλης υπήρξε κορυφαίος φιλόλογος από τους καλύτερους της εποχής του και έχει να παρουσιάσει ενδιαφέρον μεταφραστικό έργο.
Συγκεκριμένα, μετέφρασε τις κωμωδίες του Αριστοφάνη: Βάτραχοι, Εκκλησιάζουσες, Ιππείς, Ιππόλυτος, Λυσιστράτη, Πλούτος και Τρωαδίτισσες.
Επίσης, έχει μεταφράσει Μολιέρο, Πούσκιν κ.ά.
Ο Βάρναλης υπήρξε κομμουνιστής με διαρκή προσφορά και συμμετοχή στους αγώνες της εργατικής τάξης.
Το 1935, για παράδειγμα, για τη δράση του εξορίστηκε στον Αϊ-Στράτη και στη Μυτιλήνη, ενώ πάντοτε υπήρξε στο στόχαστρο της στρατευμένης αστικής διανόησης και των ιδεολογικών μηχανισμών του καθεστώτος.
Η κηδεία του Βάρναλη έγινε από το Α΄ Νεκροταφείο στις 18 Δεκέμβρη 1974, στις 4.30 μ.μ.
Εως την τελευταία του κατοικία τον συνόδεψε μια «ατέλειωτη πορεία λαού».
Ομως, η μεγαλύτερη τιμή γι' αυτόν εκφράστηκε μ' ένα μόνο σύνθημα τη στιγμή που οι χιλιάδες του λαού φώναζαν: «Είσαι οδηγητής για μας Ποιητή της εργατιάς».

Αλλα κουραγιο...

15 σχόλια:

  1. Το λατρεύω το ποίημα. Λέει τόσα πολλά!
    Νομίζω πως σ' ένα βίντεο στο youtube το απαγγέλλει ο ίδιος ο Βάρναλης, μπορείς να το βρεις.

    ΚΑΛΗ ΒΔΟΜΑΔΑ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. http://www.youtube.com/watch?v=5QJdtTQyLs8
    Η απαγγελία του..

    Δημήτρη καλημέρα και ευχαριστώ σε!
    Στο κορίτσι μας φιλιά!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Δημητράκη, πρέπει ν'ασχοληθείς περισσότερο με τα αφιερώματα...τόχεις!
    Βέβαια θέλεις δουλειά για να γίνουν πιο ζωντανά!
    Να δουλεύεις με φωτογραφίες και βιντεάκια για να σπας το κείμενο..
    Αν θέλεις μπορώ να σου πω τον τρόπο για να το κάνεις εύκολα!
    Καλημέρα σου και θέλω συνέχειες απο αφιερώματα...;)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Δεν ξέρω τι να πω, παρά ένα μεγάλο ευχαριστώ
    για αυτή την ανάρτηση,με συνεπήρε.
    Καλή εβδομάδα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Δημητρό, πολύ με άρεσε γιόκαμ' η ανάρτηση!! Η μπαλάντα του κυρ-Μέντιου πάντα διαχρονική.
    Κι αγαπημενη.

    Χτες μιλούσα με το φίλο σου τον πρώην καθηγητή και τέως Δήμαρχο. Ό,τι και να λέτε, εγώ του έχω μεγάλη εκτίμηση πάντως. Επιβλητική η παρουσία του. Μπας κι αλλάξει τίποτα βρε Δημητρό σε αυτον τον τόπο που τον χαρακτήρισε "γίγαντα που κοιμάται".

    Να δώσεις πολλά φιλάκια στο Κατερινάκι το γλυκό από μένα. Θα έλθετε καθόλου κάτω τις γιορτές να τα πούμε από κοντά??

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Η τελευταία συλλογή ποιημάτων του "Μπαρμπα Κώστα" ήταν το "Οργή λαού" τα ποιήματα αυτά γράφτηκαν κατα την διάρκεια της χούντας και εκδόθηκαν αφού πέθανε, τον Δεκέμβρη του 1974. Πρέπει να είναι το προτελευταίο του ποίημα.
    Είναι θα έλεγα από τα λιγότερο γνωστά ποιηματα του Βάρναλη.
    Αφιερωμένο λοιπόν σε σένα και στην καλή σου ιδέα να του κάνεις ένα αφιέρωμα με την ευκαιρία των 36χρόνων από τον θάνατό του.

    Πότε;

    Να μασάει ο χοντρός είναι δουλειά του,
    γουργουρίζει η πατρίδα στην κοιλιά του!
    Νόμος: ο που προδίνει κι απατά,
    όλο και πιο ψηλότερα πατά!
    Και συ, Λαέ, με την καμένη ανάσα
    πότε θα κόψεις του χοντρού τη μάσα;
    28/11/73

    ΥΓ Σας φέρνει κάποιον στο μυαλό εσάς;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. ...και νυν δήμαρχο ήθελα να πω...
    τώρα το είδα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Alla logia καλησπερα, το εχω δει και ακουσει το βιντεο.
    Καλη σου εβδομαδα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Γιαγια Αντιγονη καλησπερα, σ'ευχαριστω πολυ.
    Τα εδωσα τα φιλια σου...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Kariatida 62 καλησπερα, ειπαμε εσυ εισαι η αρχισυντακτης και εκδοτης, μη το κανουμε σαν τα σουβλατζιδικα και τα βιντεαδικα, σε καθε γωνια και ενα.
    Σ'ευχαριστω για την τεχνογνωσια που θελεις να μοιραστεις, θα δουμε...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Frezia καλησπερα, ευχαριστω.
    Καλη σου εβδομαδα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Β.Β καλησπερα, ετσι ειναι οπως το γραφεις, σ'ευχαριστω για το ποιημα.
    Εμενα? Πλακα κανω, μα κυρ-θοδωρας ειναι xxxxxxxxL, γι'αυτο πειναει συνεχεια...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Δημητρα καλησπερα, εμεις τον ψηφισαμε γιατι ειναι φιλος καρδιας, αλλα απο πολιτικη αστα να πανε, δηλαδη πιστευεις οτι η Ανδρος ειναι γιγαντας που κοιμαται?
    Βαρυπνα μαλλον εχει.
    Ερχονται, τα σκουπιδια---ισως εργοστασιο---οι ανεμογεννητριες---μυτιληναιος-βαρδινογιαννης-ισπανοι---κ.α τετοια που αναπτυξη δεν ειναι για τον λαο της Ανδρου, τα εχουμε πει, τωρα θα εχει αντιπολιτευση.
    Φιλια εδοθησαν, το γλυκο πες οτι το φαγαμε, ''κατω'' δεν ερχομαστε, γιορτες στην νησο, οχι δεν θα παρω, βεβαια αν κατεβαιναμε ολο με τσιπουρο θα ''ξυπναγαμε''...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Ότι έχει έναν βαρυπνά τον έχει!! Και γιατί να το κρύψομεν άλλωστε!! Κρυφό - φανερό δεν αλλάζει τίποτα. Διανύουμε μακρά περίοδο ετήσιας νάρκης (χειμώνα - καλοκαίρι!!)

    Κι εντάξει, θαύματα δεν περιμένει κανείς. Δεν αιθεροβατούμε. Τόσα χρονια τίποτα δεν έχει γίνει εδώ. Μα τίποτα. Πιστεύω ότι κάποια πράγματα θα βελτιωθούν όμως. Τουλάχιστον να θεμελιώσουμε -για παράδειγμα- ένα καινούριο σχολειο. Να γίνουν κάποια στοιχειώδη έργα υποδομής. Δε μιλάμε για αειφόρο ανάπτυξη κι άλλες τέτοιες τρίχες κατσαρές. Ξέρεις τώρα πού μας έχουν γραμμένους. Τι να τα ξαναλέμε.

    Όσο για τα προβλήματα που λες, ανεμογεννήτριες κλπ. πολύ φοβάμαι ότι περιθώρια δεν έχουμε ούτε δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση. Εδώ όλοι κοιμούνται τον ύπνο του δικαίου και το ξέρεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Δημητρα, η ''τσαντηλα'' μας με τον ψηλο ειναι, οτι ΞΕΡΕΙ οτι θα κλεισουν σχολεια λογω Καλλικρατη---στην κεδκε εχει υπογραψει τις παπαριες του μνημονιου, να δω τι θα λεει μετα---και δεν το ''μολογαει'', οταν ηρθε η Λιλα Καφανταρη, στην Καππαρια και εβαλε τετοια θεματα, σχολεια, σκουπιδια, ανεμογεννητριες και τα λοιπα ''θαυματα'' του ''κοιμωμενου γιγαντα'', απαντηση δεν πηρε και απο ποιον, εχουν γινει επαφες με τον ΨΗΛΟ απο μεριας κομματος και ο ''μπαγασας'' σφυραει κλεφτικα.
    Θα τα βρουμε ολα μπροστα μας...

    ΑπάντησηΔιαγραφή